Waarom ik studeren een slecht idee vind

Waarom ik studeren een slecht idee vind

Als je me kent of al een tijdje volgt, dan weet je misschien dat het feit dat ik niet ben gaan studeren na de middelbare school me een beetje overkomen is. Ik werd niet aangenomen op de universiteit waar ik graag heen wilde en besloot toen om een tussenjaar te nemen. Dat jaar zit inmiddels nergens meer tussen. Dit is gewoon mijn leven. (Ik schreef laatst over het woord tussenjaar, dat lees je hier)

In plaats van naar een universiteit te gaan, die mijn tweede of derde keus was, koos ik ervoor om te leren buiten een onderwijsinstelling om. Ik begon mijn eigen bedrijf en ben organisaties gaan helpen met hun innovaties rondom leren. Dat is nu iets meer dan 2 jaar geleden. Gaandeweg ontdekte ik steeds meer redenen om niet te studeren en ben ik steeds steviger achter mijn beslissing gaan staan.

Het idee dat je moet studeren is niets meer dan dat. Gewoon een idee. Een gedachte die toevallig heel veel mensen hebben. In zo’n geval is het vaak de moeite waard om deze collectieve overtuiging te onderzoeken en te kijken of jij hetzelfde vindt. In deze blog deel ik een aantal veel gehoorde argumenten vóór studeren en mijn eigen kijk hierop. Ik deel ze met je, omdat ze jou of misschien iemand in je omgeving aan het denken kunnen zetten.

Je hebt een diploma nodig Je hebt bewijsvoering voor je capaciteiten nodig

Misschien heb je het wel eens gemerkt dat de wereld verandert. En best wel snel ook. Dit maakt het verleden in sommige aspecten minder relevant, omdat je appels niet met peren kunt vergelijken. De wereld van vandaag is immers echt anders dan de wereld zonder iPhones van twaalf jaar geleden.

Een diploma is ontzettend nauw verbonden aan de context waarin je deze krijgt. Een papiertje met je naam en een aantal getallen krijgt waarde omdat je deze krijgt van een school en haar leerkrachten. Deze waarde houden we als samenleving in stand, omdat we er allemaal belang bij hebben dat er een instelling in de wereld is, die zegt dat wij slim zijn. Een zwemdiploma is minder relevant, omdat er minder contexten zijn waarin we er belang bij hebben dat er een instelling is, die zegt dat we goed kunnen zwemmen. Hoeveel waarde een diploma heeft hangt dus onder andere af van de waarde die we eraan toekennen.

Los van deze excentrieke waarde, kun je je afvragen hoe groot de intrinsieke waarde van een diploma is. Op mijn middelbare schooldiploma staat achter het vak Latijn het cijfer negen. Dat cijfer zegt bar weinig over mijn huidige vermogen om Latijn te lezen. Een vaardigheid moet je namelijk onderhouden en blijven oefenen. En de laatste keer dat ik een Latijnse tekst zag, kan ik me niet herinneren.

Geeft een diploma ons dan helemaal geen relevante informatie? Nee. Er zijn zeker algemeenheden die je kunt afleiden uit een diploma. Die negen voor Latijn zegt namelijk over mij dat ik in die fase van mijn leven de discipline en het doorzettingsvermogen had om te leren voor de toetsen en die af te ronden met een negen gemiddeld. Stel je overweegt om mij aan te nemen voor een baan binnen jouw bedrijf, dan wil je wellicht weten of ik gedisciplineerd ben en doorzettingsvermogen heb. Dat kun je dan afleiden uit een cijfer van twee jaar geleden, maar je kunt natuurlijk ook aan me vragen uit welke prestatie van de afgelopen drie maanden blijkt dat ik die eigenschappen bezit.

Twee jaar is immers lang geleden en het gat tussen toen en nu gaat met het verloop van de tijd alleen maar groter worden. Misschien denk je nu: twee jaar is toch niet zo lang? Maar dat ligt natuurlijk aan je leeftijd. 2 jaar is 10,5% van mijn leven en slechts 4% van iemand het leven van iemand van 50. (Dit inzicht heb ik te danken aan Annette Dolle)

Heb je dus een diploma nodig? Ik denk niet per se. Wat je wel nodig hebt is een manier om aan te tonen dat je geschikt bent voor de dingen die je wilt doen. Of het nu gaat om een baan of een bedrijf, het is handig als je mensen meer redenen kunt geven om jou te kiezen dan je mooie blauwe ogen. Een diploma kan hier het middel voor zijn, maar een portfolio, referentie, boek, blog, website of iets heel anders kan net zo goed passend zijn.

Onderwijs is de plek om te leren Onderwijsinstellingen hebben geen monopolie op kennis of informatie

Het internet dat je gebruikt om dit stuk te lezen is jouw toegang tot ontelbare artikelen, interviews, podcasts, documentaires, lezingen, MOOCS, TEDx talks, Google Talks, Youtube videos, blogs, nieuwsbrieven en andere bronnen van kennis. De tijd dat je naar een school moest om informatie tot je te nemen is echt long gone. Ik snap dat onderwijsinstellingen heel lang een bijna magische toegangspoort tot informatie zijn geweest. Maar die toegangspoort heeft zich verplaatst naar onze broekzak. Toegangscode? Geen studentennummer maar je eigen vinger. En dat voor een fractie van de prijs.

Op een school heb je toegang tot experts Er zijn een hoop goede leraren en slechts een klein deel van hen geeft les

Is het je wel eens opgevallen dat mensen heel graag over hun eigen interesses praten? Experts die zich helemaal verdiept hebben in een bepaald onderwerp worden vaak dolgelukkig van iemand die hen een vraag over hun expertise voorlegt. En dat is super logisch, want een ander helpen met iets dat jij goed kan is altijd leuk. Sommige mensen hebben het hun beroep gemaakt om andere mensen dingen te leren. Deze mensen noemen we leraren. Dat er een beroepsgroep bestaat in onze samenleving die zich dagelijks bezighoudt met leren, betekent echter niet dat zij hier een alleenrecht op hebben.

De truc is om de definitie die je hebt van het woord leraar iets uit te breiden. Allereerst gaat het om anders kijken naar de vorm waarin je een leerkracht ziet. Een leraar is niet alleen iemand die je vooraan in een klaslokaal staat. Een leraar kan ook de stem zijn in een podcast, of iemand op het podium van een event. Misschien zijn de mensen die je volgt op LinkedIn, Twitter, Instagram of Facebook wel jouw leraren. Daarnaast verschilt de looptijd van iedere leerkracht. Sommige mensen zul je misschien jaren volgen en met andere drink je twee keer koffie. Met sommige leraren bouw je een hechte mentor/mentee band op en andere zijn experts die je nooit spreekt, maar waarvan je weet dat je ze altijd mag bellen als je een vraag hebt. Van tevoren weet je nooit hoe lang een uitwisseling tussen twee mensen vruchtbaar is. We kunnen immers niet in de toekomst kijken en wanneer een kwartje valt weet je nooit. Het is daarom best gek om een heel semester aan een leerkracht ‘vast’ te zitten, terwijl je misschien binnen 10 minuten al van iemand geleerd hebt wat nu voor jou relevant is.

Als je jong bent moet je investeren in je eigen ontwikkeling Je kunt ook betaald krijgen in plaats van betalen om te leren

Toen ik jonger was, dacht ik dat volwassenen alle capaciteit hebben voor het perfect invullen van hun functie. Het verhaal is immer dat je op school de dingen leert, die je nodig hebt voor je werk. Op een gegeven moment ben je afgestudeerd en dus klaar voor je werk. Niks blijkt minder waar.

Het is namelijk zo dat de wereld constant verandert. Dit maakt dat organisaties en dus de mensen in die organisaties zich moeten aanpassen. Gedurende je carrière (of eigenlijk je leven) zul je nooit uitgeleerd zijn en altijd gedwongen/uitgenodigd worden om je te ontwikkelen. Jezelf ontwikkelen terwijl je werkt betekent dat je betaald krijgt om te leren. Ik zeg het nog een keer: Je krijg betaald om iets te leren. Als je een baan hebt, investeert jouw werkgever in je ontwikkeling en als je ondernemer bent, dan investeer je in jezelf. In het laatste geval betalen je klanten dus indirect voor jouw ontwikkeling.

Ik heb ongelofelijk veel geleerd van alle klussen die ik tot nu toe gedaan heb. Is het dan gek dat mijn klanten me betalen voor iets dat ik nog aan het leren ben? Nee. Want er zijn kennelijk genoeg redenen waarom ze me vragen voor een bepaalde dienst. Een combinatie van mijn track record, reputatie en onze persoonlijke connectie maakt dat een ander beslist om mij te betalen voor het leveren van een dienst. In het geval van een freelancer die een opdracht doet waarvoor hij of zij iets te leren heeft, is dit vaak goed zichtbaar. Het is ook wel zo handig en eerlijk om transparant te zijn over welke waarde je sowieso kunt leveren en wat voor jou nog een leerproces is. Toch is dit niet uniek aan zzp’ers. Reken maar dat ook de Albert Heijn een deel van het geld dat jij wekelijks bij ze pint gebruikt om hun producten, diensten en medewerkers beter te maken.

De gemiddelde studieschuld van iemand van mijn leeftijd (19 jaar) is volgens het CBS 65.000 euro. Stel je voor dat je dat geld niet zou lenen, maar verdienen terwijl je leert? Nu wil ik niet zeggen dat het geen slimme investering is om geld te lenen en dat in je eigen ontwikkeling te investeren. Sterker nog, ik geloof heilig dat een investering in jezelf zich altijd terugbetaalt. Vaak op manieren die je van tevoren niet eens kunt bedenken. Bovendien zijn de voorwaarden van Ome DUO ontzettend gunstig. De vraag is alleen waar je in wilt investeren. En of investeren en verdienen niet tegelijkertijd kan.

School is de plek waar je je netwerk bouwt voor later Mensen kun je ook ontmoeten buiten school

De vader van een goede vriendin van mij leerde ons al op ons veertiende dat ‘netwerken, netwerken, netwerken’ het allerbelangrijkste is. Een veel genoemde reden vóór studeren is dan ook het netwerk dat je op kunt bouwen op een school. Sommige mensen slaan hier een beetje in door (lees even dit hilarische artikel van de Speld) en bouwen hun hele carrière op de schouders van ‘vriendjes van vroeger’. Maar ook mensen met minder nepotistische neigingen hebben vaak veel aan de vrienden en kennissen die ze opdoen tijdens hun studententijd.

Of ik bang ben dat ik deze connecties mis? Nee. Het feit dat veel leeftijdsgenoten op school zitten en ik niet, betekent namelijk niet dat ik compleet afgezonderd ben van ontwikkelingsgelijken. Jonge mensen komen namelijk ook in kroegen, op feestjes, bij vrienden thuis, in de sportschool, bij lezingen en op nog ontelbare andere plekken. En daar kun je ook gewoon met ze praten, vragen stellen en ervaringen uitwisselen.

Op school kun je erachter komen wat voor je wilt met je leven Je hoeft niet een carrièrepad te kiezen en dat tot je pensioen te volgen.

Je hebt van die mensen die op hun zesde al weten dat ze huisarts willen worden en in 1 rechte lijn op hun doel afkoersen. In mijn ogen zijn zij de uitzondering. Het merendeel van de mensen leidt een leven vol omzwervingen, veranderingen en keuzes waarin alleen als je achterom kijkt een rode draad kunt zien. En dat is helemaal oke. Sterker nog, het is juist mooi dat we als mensen geen opleverdatum hebben. Onze ontwikkeling hoeft nooit af te zijn en op ieder moment kun je kiezen om jezelf en je leven te veranderen.

De universiteit, het HBO of MBO wordt vaak genoemd als de plek waar je kunt ontdekken wat je voor carrière je wilt. Het is mooi dat deze instellingen die ambitie hebben, maar de uitvoering laat nogal te wensen over. Waar je in het leven op ieder moment van koers kunt veranderen, moet je op school eerst je vak/semester/jaar afmaken. Dit is begrijpelijk vanuit het bureaucratische karakter van een school, maar slaat volledig de plank mis als het gaat om de ontwikkeling van (jonge) mensen.

Het is een teken van doorzettingsvermogen om je school af te maken. Iets afmaken kun je ook buiten school

Een argument vóór studeren en halen van je diploma dat ik vaak hoor is dat het goed is om iets af te maken. Mensen die deze stelling innemen zijn van mening dat een diploma een manier is om te laten zien dat je gedisciplineerd bent en kunt doorzetten wanneer het moeilijk wordt. Hier ben ik het helemaal mee eens. Als je solliciteert naar een baan, dan werkt het denk ik in je voordeel als je kunt laten zien dat je niet zult opgeven de eerste de beste keer dat je niet zo’n leuke dag hebt, of een taak een stuk moeilijker blijkt dan je dacht dat deze zou zijn. Ik denk tegelijkertijd dat er eindeloos veel manieren zijn om te bewijzen dat je doorzettingsvermogen hebt. Misschien heb je wel een documentaire gemaakt, boek geschreven of marathon gelopen.

Aan de andere kant vraag ik me af of doorzettingsvermogen de belangrijkste kwaliteit van onze tijd is. Is het in een wereld, die steeds verandert, niet veel belangrijker dat je snel van aanpak kunt wijzigen? Dat je dusdanig goed kunt reflecteren op jezelf en je werk dat je op tijd kunt concluderen dat je weg die je nu bent ingeslagen je niet gaat brengen waar je wilt komen. Of dat je snel kunt inspelen op een veranderde context? Ik denk dat je mijn antwoord op deze vragen wel kunt raden ;-)